Sabir işığından güc alanlar

Mayın 30-da tanınmış iş adamı, xeyriyyəçi-şair Gülağa Tənhanın prezidenti olduğu "Gülağa Qənbərov" Xeyriyyə Fondu ölkəmizin tanınmış simalarını ustad Sabirin məqbərəsi ətrafında bir araya gətirdi

Hər il mayın 30-u Şamaxının fəxri qəbiristanlığı ustad Mirzə Ələkbər Sabir poeziyasının nuruna qızınaraq, haqqa-ədalətə və əsl vətəndaşlığa könül verənlərin ziyarət yerinə çevrilir. Çünki həmin gün - mayın 30-u şairin doğum günüdür və hər il həmin gün "Sabir poeziya günləri" kimi bayram edilir...

Tarixə qısa ekskursiya: 1962-ci ildə ustad şairin anadan olmasının 100 illiyində, nəhayət ki, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi tarixi qərar qəbul etməli oldu. Beləliklə, hər il mayın 30-da "Sabir poeziya günləri"nin keçirilməsinə qərar verildi.

Sonra "Sabir poeziya günləri"nin keçirilməsinə haqqı çatan Təşkilat Komitəsi təsis olundu və komitənin ilk sədri xalq şairi Rəsul Rza oldu...

***

...Düz 17 ildir ki, "Sabir poeziya günləri"nin Təşkilat Komitəsinə xalq şairi Qabil rəhbərlik edir. Bu il də xalq şairi Qabilin rəhbərliyi və ağsaqqallığı ilə Azərbaycanın tanınmış simaları "Sabir poeziya günləri"ndə ulu Sabirin söz işığına toplaşmışdılar...

Sabirin məqbərəsi yenidən qurularaq, şairin hörmətinə və xalqımızın adına layiq səviyyəyə gətirildi

...Yadımdadır, neçə il bəzi məmurlar müstəqil qəzetləri kütləvi məhkəmə çəkişmələrinə cəlb etmişdilər. Məhkəmə iddialarında qəzetlərdən fantastik rəqəmlərlə ifadə olunan təzminatlar istənilirdi, o cümlədən də "Təzadlar"dan nə az, nə çox, 2 milyard manata yaxın bir məbləğ! O vaxt mərhum prezident H.Əliyev jurnalistlərlə görüşündə həmin məmurlara müraciətlə belə məhkəmə çəkişmələrindən çəkinməyi və əl çəkməyi tövsiyə etdi...

Məhkəmə iddialarına etiraz əlaməti olaraq Redaktorlar Birliyinin üzvləri kimi o vaxt Şamaxıya yollandıq və ustad Sabirin məzarını ziyarət etdik. Məqsədimiz şairə "Şikayət" etmək və bildirmək idi ki: "Ey ustad, bu hesabla görün siz o vaxt - XIX əsrin sonları və XX əsrin əvvəlləri - "Hophopnamə"ni yazanda, "Molla Nəsrəddin"i yazdırıb və oxutduranda nələr çəkmisiniz. Amma o vaxt çar hökumətinin məmurları, mülkədarlar, mollalar... Sizi bu cürə məhkəməyə verməmişdilər..."

Həmin tarixi şəkillər redaksiyamızın arxivindədir və biz jurnalistlər onda  ustad şairin məzarüstü abidəsinin ən azı xalqımızın adına layiq olmadığını təəssüf hissi ilə düşündük. Və o vaxt ürəyim(iz)dən keçdi ki, kaş, bu xalqın elə bir imkanlı və əliaçıq, təmənnasız bir oğlu qabağa dura, şairin qəbirüstü abidəsini məqbərəyə çevirə.

"Təmənnasız oğlu" - ifadəsini təsadüfən işlətmədim. Çünki xalqın çörəyini yeyib pulunu çırpışdıran, sonra xalqa özünün pulu ilə (yəni xalqın pulu hesabına) məscid tikdirən, məktəb təmir etdirənləri və il boyu ekranlardan düşməyərək xalqa minnət qoyanları çox görmüşük. Görün, bəs onda ömrünü xalqının yolunda şam kimi əridən tarixi şəxsiyyətlərimiz neyləməliydilər?

***

...Sanki uzaq ölkədə, qəriblikdə yaşayan Vətən oğlu Gülağa Tənha qəlbimizdən keçən bu istəkləri duymuşdu. Onun ötən ilyarım əvvəl Şamaxıya gəlməsi və Sabirin məqbərəsinin arzulanmayan görkəmdə olmasını görməsi bəlkə də hamımızı bu narahatlıqdan xilas etdi. Tanınmış iş adamı və şair Gülağa Tənhanın az keçmiş - ötən ilin mayın 30-da "Sabir poeziya günləri"nin qonağı və iştirakçısı olması ilə ustad Sabirin hörmətinə və xalqımızın adına layiq olacaq məqbərənin təməlqoyma mərasimi keçirildi... Gülağa Tənha növbəti "Sabir poeziya günləri"ndə hamını məqbərənin açılışına dəvət etdi.

Bu dəvət, əslində xalqın pulunu qazananları bu xalqın da yolunda az-çox iş görməyə, xeyriyyəçiliyə pul xərcləməyə dəvət idi... Ən vacibi, Gülağa Tənhanı digər xeyriyyəçilərdən fərqləndirən həm də odur ki, o, Azərbaycanda xeyriyyəçiliyə yönəltdiyi pul vəsaitini xarici ölkələrdə qazanır!.. Yəqin ki, ona təmənnasız xeyriyyəçi adını və hörmətini qazandıran da məhz elə budur...

Azərbaycanın tanınmış simaları "Sabir poeziya günlərin"də bir araya gəldilər

...Jurnalist həmkarlarımdan biri məndən soruşdu ki, görəsən, bu məqbərənin tikintisinə nə qədər pul xərclənib? Dedim ki, əvvəla, Gülağa Tənhanın xeyriyyəçiliyi təmənnasız olduğundan pul vahidi ilə ölçülmür! İkincisi, ustad Mirzə Ələkbər Sabirin xalqımızın ziyalanması yolunda çəkdiyi zəhməti əvəzində indi görülən işlər yəqinki pul vəsaiti miqdarı ilə ölçüyə gələn deyil...

***

...Amma müasir bazar prinsipləri ilə yaşayan Azərbaycanın nəzəri ilə yanaşsaq, məqbərənin tikintisinə böyük zəhmət çəkilib...

Mayın 30-da məqbərənin açılış mərasimində çıxış edənlər, ustad Sabirin qohumları, ailə üzvləri bu barədə ətraflı danışdılar.

Beləliklə, əvvəlcə Sabirin ev muzeyinin ziyarəti ilə başlanan tədbirlərə start verildi. Şamaxı rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Natiq Məmmədov Sabirin məqbərəsinin açılış mərasiminə gələn dəyərli qonaqları - ziyarətçiləri salamlayaraq qırmızı lenti kəsdi. N.Məmmədov xeyirxah və nəcib, digər sahibkarlara, iş adamlarına örnək olacaq addımına görə Gülağa Tənhaya minnətdarlığını yetirdi.

***

Sonra söz Respublika Yazıçılar Birliyinin sədri, xalq yazıçısı Anara verildi. O, ustad Sabirin yaradıcılığının həmişə dəyərini itirmədiyini, əksinə, illər ötdükcə daha da müasirləşən olduğunu söylədi. Yazıçı Anar tanınmış iş adamı, şair Gülağa Tənhanın ulu Sabirə və Sabirsevərlərə, Azərbaycan ziyalılarına etdiyi töhfəsinə, xeyriyyəçilik işinə görə təşəkkürünü yetirdi. Həmçinin Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Rəyasət Heyətinin şair Gülağa Tənhaya xüsusi mükafat və diplom veriləcəyi qərarını da qeyd etdi. Qərara görə, xeyriyyəçi-şair Gülağa Tənha Yazıçılar Birliyinin təsis etdiyi "Azərbaycan ədəbiyyatına qayğı" mükafatı ilə təltif edilmişdir.

Gülağa Tənha ustad Sabirin ruhuna ən böyük töhfəsini yeni yazdığı şeri ilə bildirdi

Sonra söz xeyriyyəçi-şair Gülağa Tənhaya verildi. Gülağa Tənha Sabir poeziyasının həmişə kəsərli olduğunu, həmişəyaşarlığını qeyd edərək Sabir yaradıcılığının böyük satira məktəbi olduğunu dedi. O, bu qənaətini Sabir haqqında yazdığı şeri ilə davam etdirdi (Həmin şeri təqdim edirik. Şer ilk dəfə "Təzadlar"da dərc edilib).

G.Tənha həmçinin Şamaxı RİH başçısı N.Məmmədova göstərdiyi mənəvi dəstəyə görə minnətdarlığını bildirdi.

G.Tənha daha bir istəyini də dilə gətirdi: "Mənim bu məqsədli xeyriyyəçiliyim davamlı olacaq... Bu gün ən böyük istəyimdən biri də ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin arzusunu gerçəkləşdirərək Füzulinin qəbrini Vətənə gətirməkdir. Bunun üçün lazım olan bütün köməyi etməyə hazıram..."

***

..."Sabir poeziya günləri" sonra təzə açılmış məqbərənin ziyarəti ilə davam etdirildi... Tədbirə Azərbaycanın tanınmış simaları - millət vəkili, görkəmli yazıçı Maqsud İbrahimbəyov, akademiklər Bəkir Nəbiyev, Akif Əlizadə, xalq yazıçısı Əlibala Hacızadə, xalq şairi Fikrət Sadıq, professor Nizaməddin Şəmsizadə, bəstəkar Faiq Sücəddinov və digərləri qatılmışdılar.

***

Beləliklə, "Gülağa Qənbərov" Xeyriyyə Fondunun maliyyə dəstəyi ilə  tikilən Sabirin məqbərəsi bu gün Sabirsevərlərin ziyarətgahına çevrilib...  Tanrı ziyarətinizi qəbul etsin!

Tanrı qiymətini versin!

Asif MƏRZİLİ, Bakı-Şamaxı-Bakı

P.S. Növbəti yazımızda tanınmış xeyriyyəçi-şair Gülağa Tənhanın təmənnasız xeyriyyəçiliyinə məhəbətlə yazılaraq redaksiyamıza göndərilmiş məktublara rəğmən, Gülağa Tənhanın xeyriyyəçiliyinin görünməyən tərəflərindən bəhs edəcəyik.

Sabirin məzarı önündə düşüncələr

Gülağa Tənha

Ey qəmini gizlədib gülə-gülə ağlayan,

Riyakar insanların ürəyini dağlayan,

Məzlumların ahı tək gah inləyən, çağlayan

"Ey ürəyi qan olan" qəm-qübarlı Sabirim!

Sən "Fəhlə" dünyasını diksindirən səsiydin,

Məzlum "Əkinçi"lərin təngiyən nəfəsiydin,

"Ay haray!" - deyənlərin yaşamaq həvəsiydin,

"Ey ürəyi qan olan" qəm-qübarlı Sabirim!

Məmdəlilər ömrünü üyüdürdü dən kimi,

Taleyinə çökdürdü duman kimi, çən kimi,

Qoymurdular sevəsən Vətəni Vətən kimi,

"Ey ürəyi qan olan" qəm-qübarlı Sabirim!

Dedin: "Urusbaşdılar", bir belə zülmət olmaz!

Bir belə əzab olmaz, bir belə zillət olmaz!

Özgəyə möhtac olan millətdən millət olmaz!

"Ey ürəyi qan olan" qəm-qübarlı Sabirim!

Dərdi böyük görüncə səbr edib Sabir oldun,

Millətçin ağlamaqda tənha oldun, bir oldun,

Neçə müridlər üçün ocaq oldun, pir oldun,

"Ey ürəyi qan olan" qəm-qübarlı Sabirim!

Gülə-gülə ağlayan, ağlayaraq gülən - sən!

Bu millətin yolunda dirigözlü ölən - sən!

Zülmətlərin içində gün tək çıxıb gələn - sən!

"Ey ürəyi qan olan" qəm-qübarlı Sabirim!

Təxti-Qubad, Cami-Cəm - məmləkət satanlara,

Daş qəlbini daş kimi daşlığa atanlara,

Hər sözün bir Daş oldu qəflətdə yatanlara,

"Ey ürəyi qan olan" qəm-qübarlı Sabirim!

Bu gün məzarın üstə yığışıb ellər gəlib,

Səni bağrına basan dərdli könüllər gəlib,

Dəstə-dəstə çiçəklər, ətirli güllər gəlib,

"Ey ürəyi qan olan" qəm-qübarlı Sabirim!

İçərişəhərdə nə tikilir?

Qeyri-rəsmi məlumatlara görə, otel və mədəniyyət mərkəzi

"OLAYLAR"a adını açıqlamayan mənbələrdən daxil olan məlumata görə, İçərişəhər Böyük Qala küçəsi ərazisində yerləşən köhnə (qədim olmayan) binalar və evlər söküləcək. Müdafiə Nazirliyinin orada yerləşən komendaturası və ərazidə yaşayış sahəsi olan sakinlər köçürüləcək.

Məlumatlara görə, komendatura üçün Biləcəri qəsəbəsində bina artıq tikilib. Sakinlərə gəlincə isə, onlara mənzillərinin kv.m-nə görə pul ödənilərək çıxarılacaq.

Adını açıqlamayan mənbənin sözlərinə görə, əhalinin çıxarılmasına 13 milyon dollar ayrılıb. Ümumilikdə ərazidə bu işlərin görülməsi üçün 60 milyon ABŞ dolları vəsaiti ayrılıb. Qeyri-rəsmi məlumata görə, pulun sahibi YUNESKO-dur. Deyilənə görə, həmin ərazidə YUNESKO böyük bir otel və mədəniyyət mərkəzi inşa etmək istəyir. Amma hələlik sakinlərlə dil tapılmadığından iş müşkülə düşüb.

Sabir Abdulla

Qiblə

(Poema)

İşğal olunmuş Azərbaycan torpaqlarının gözü yol çəkir.

Səba yeli saçlarımı sığallar,

Saçlarımı el həsrəti ağartdı.

Arzularım çiçək açdı - ilk nübar,

İlk nübarı kimsə vurub qopartdı.

Uzaq düşdüm doğma yurddan, obadan,

Yana-yana kül olmadım, dağ oldum.

Quşa dönüb uçub getdim yuvadan,

Bəhrəsini özgə yığan bağ oldum.

Meh titrəyər, çay, çeşmələr çağlayar,

Gölməçədən könül açan göl olmaz.

Dibçək gülü çölə baxıb ağlayar,

Dibçəklərdə bitən güldən gül olmaz.

Öz-özünə gor qazıyar, tor qurar,

Yad diyarı gözəl, ulu görən kəs.

Yad ocağın tüstüsündə boğular

Yad ocağın istisinə qızan kəs.

Uşaqlığım sinəm altda hönkürər,

Gecə-gündüz gözlərimdə o dünyam.

Yaşa doldun sən, ay ürək, indi gəl,

Özün alış, özün odlan, özün yan.

Bu dünyanın hər sirrindən mən agah,

O dünyada nə bəy vardır, na də qul.

Azərbaycan qibləgahdır, qibləgah,

Sən qibləyə üzünü tut, namaz qıl.

Hara getsən, qabağında el durub,

İlahidən tərtəmizlik istə sən.

Ana yurdum yaddaşımda həkk olub,

Aç, vərəqlə, oxu nə vaxt istəsən.

Yollarımız toz içində itibdi,

Darvazalar qıfıllanıb, bağlanıb.

Bağ-bağçada kol-kos, qanqal bitibdi,

Halsız babam sinəsindən dağlanıb.

Ulu dağlar keçəlləşib, dazlaşıb,

Palıd, cökə bu yerlərdən köçübdü.

"Qızlar bulağı"nın suyu azalıb,

Hansı namərd bu sulardan içibdi?

Qızardıb yamacı zoğal ağacı,

Zirincin yanağı yanır meşədə.

Ceyransız, cüyürsüz qalıb qucağı,

Sanıram od tutub yanır meşə də.

Özünü qayadan asıb şəlalə,

Qayalar kədərdən cadar-cadardır.

Özünü düzəndə yandırıb lalə,

Bu nə dərd, nə qismət, bu nə qədərdir.

Təklənib bənövşə, quzuqulağı,

Çiyələk tərəfə addım atılmır.

Yetim Məhərrəmin itib ulağı,

Qonşu Məhəbbətin qaşı çatılmır.

İnsan nəfəsinə həsrətdi moruq,

Yaylağın baxışı giley-güzardı.

Yovşan oylağına dönübdü qoruq,

Hara boylanırsan mərdimazardı.

Bayquş səsi ev-eşiyi qəmləyir,

Qaranquşun yurd-yuvası çatlayır.

Təpəl inək inildəyir, mələyir,

Sağan yoxdur, döşləri də partlayır.

Hara baxsan oğrun-oğrun çən gəlir,

Kim alacaq, Vətən, sənin qadanı?

Qaloşları cırıq Həmid qəmlənir,

Çatlaq-çatlaq olub, yanıb dabanı.

Oğul getdi vuruşmaya gəlmədi,

Nur Həmidin yeddi qızı, bir oğlu.

Yeddi bacı qardaş toyu görmədi,

Yeddi bacı ağlamaqdan kor oldu.

Qozbel İdris dən üyüdür - dəni yox,

Dəyirmanın daşı müftə fırlanır.

Namaz qılır - imanı yox, dini yox,

Toy-düyündə araq vurur dolanır.

Səsi gəlmir sazın, zurna-qavalın,

Müğənnilər meydan tutub pul yığır.

Toy etməyə imkanı yox Camalın,

Qızı qaçıb, de, neyləsin bu fağır?

Qara köpək ac sülənir çöllərdə,

Sarı pişik hara qaçıb, görünmür?!

Axşam-axşam qurbağalar göllərdə

Quruldamır, heç oxumur, öyünmür.

Kürt toyuğun yuvası da soyuyur,

Yumurtalar qabarlandı, çatladı.

Telli nənəm oyum-oyum oyulur;

"Halım yoxdu, yəqin Əcəl atdadı".

Arsız xoruz aram-aram banlayır,

Quzu küsüb, ilişibdi kollara.

Bacım məni ürəyində danlayır,

"Nə zülümdü, qardaş, düşdün yollara?"

Ağ atımız bulud kimi kişnəyir,

Xumar keçi çəpişlərdən bezdimi?!

Axsaq ördək heç qanmayır "kiş" nədir,

O sahildən bu sahilə üzdümü?!

Tut ağacı qollarını sallayıb,

Qoz-fındığı dərən, yığan tapılmır.

Araz çayı nə xəbərsə yollayıb,

O xəbərdən baş çıxaran tapılmır.

Öndən gəlir qilü-qallı qış günü,

Mənsiz anam için-için ağlayır.

Toy paltarım saxlanılan mücrünü

Gündə yüz yol açır, baxır, bağlayır.

Son evimiz böyüyübdü, dolubdu,

Məzarlar da qocalaşıb, yaşlaşıb.

Məzar üstdə kim son dəfə olubdu,

Nədən belə ürəyimiz daşlaşıb?!

Dərdsiz adam yer altdadı, üstdə yox,

Dərd əhlinin kürəyi yaş, gözü yaş.

Vətən! - deyib haray salan, coşan çox,

Yada düşmür dərdə batan vətəndaş.

Səba yeli saçlarımı sığallar,

Saçlarımı el həsrəti ağartdı.

Arzularım çiçək açdı - ilk nübar,

İlk nübarı kimsə vurub qopartdı.

Moskva, yanvar  2003-cü il