"Azneft"
korrupsiya yuvasına çevrilir
Birliyin
baş direktoru Şahin İsmayılov "Korrupsiya haqqında"
Azərbaycan Respublikası Qanununa daban-dabana
zidd olaraq ölkənin neft sektoruna ən yaxın
qohum-əqrəbasını yerləşdirərək, müəmmalı
"tender əməliyyatı"na könül verib
Milli
Təhlükəsizlik, Maliyyə və Vergilər
nazirliklərinin rəhbərliyi dövlət
vəsaitlərinin darmadağın edilməsinin qarşısını
almaq üçün təcili tədbirlər görməlidir...
...Yazıya
dövlət başçısı və Ali Baş Komandan
İlham Əliyevin son dövrlər tez-tez səsləndirdiyi
bu sözlə başlamaq istərdik: "Biz torpaqlarımızı
nəyin bahasına olursa-olsun, azad edəcəyik!"
(Əvvəli
ötən saylarda)
Bu
gün həm də 9 may Qələbə günüdür!
Düz
61 il əvvəl sovet qoşunları Berlinə daxil olaraq faşizm
üzərində qələbə çaldı. Və bu
qələbədə Azərbaycanın on minlərlə igid oğul
və qızları həlak oldu, qəhrəmanlıq göstərdilər.
Ən vacibi, bu qələbənin reallaşmasında Bakı
neftinin mühüm rolu oldu. Bu barədə həmin tarixi yazan
rus hərbçiləri öz kitablarında xüsusi olaraq
qeydlər ediblər.
***
Bunları
deməkdə məqsədimiz odur ki, Azərbaycan düşmən
üzərində qələbəli döyüşə
hamilədir. Bunun üçün Bakı nefti kimi strateji
sərvətə malik ölkədə hər şey həmin
möhtəşəm və tarixi qələbəyə
səfərbər edilməlidir. Lakin çox təəssüf
ki, bu gün ölkə neftindən gələn gəlirlər
tarmar edilir, ayrı-ayrı vəzifəli şəxslərin
şəxsi qazanc mənbələrinə çevrilməkdədir.
Xalqın milli sərvətini qohum-əqrəbanın və
ailənin var-dövlətinə çevrilməsinə səy
göstərmək isə ən azı cinayətdir!
"Azneft"
İstehsalat
Birliyi korrupsiya mənbəyinə çevrilir
Neft-
dövlətin maliyyə mənbəyinin bel sütunu rolundadır.
Dövlət büdcəsinin formalaşmasında əsas yer
tutan bu gəlirli sahəni korrupsiya yuvasına çevirməyin
anatomiyasını yazanlara nə ad vermək olar ki? Ən acınacaqlı
vəziyyət bundan ibarətdir ki, dünya bazarında neftin
qiymətinin rekord həddə çatdığı bir vaxtda
Azərbaycan neftinin maya dəyəri sürətlə artmaqda,
rentabellik, deməli, mənfəət aşağı düşməkdədir.
Niyə?
***
Hələ
ki, ən yaxın adamlarını, həmkəndlilərini
"Azneft" İB sisteminə yerləşdirmək, ən qısa
vaxtda könlündən keçən sərvətə malik
olmaq yolu tutan Birliyin baş direktoru Şahin İsmayılovu
isə çətin ki, neftin maya dəyərini aşağı
salmaq yolları düşündürsün.
Redaksiyamıza
elə Şahin İsmayılovun çevrəsində çalışan,
lakin neft kəmərlərinin düşməncəsinə
talan edilməsinə dözməyənlərdən
bəzilərinin söylədiyi məlumat və söhbətləri
ciddi düşünməyə əsas verir.
Məlum
olur ki, müvafiq dövlət strukturlarının belə,
hələki diqqətini cəlb etməyən addımların
atılması bu gün Ş.İsmayılov üçün
ən yaxşı qazanc mənbəyinə çevrilib. Və
yada salanda ki, "Azneft" İB-yə vaxtilə kimlər
rəhbərlik edib və indi onların qurub yaratdıqları
ilə necə rəftar olunur, adamı həqiqətən
də ağlamaq tutur. Və düşünməli oluruq ki, bu
cür uzağa getmək olmaz! Heç şübhəsiz ki,
adi bir qəzet yazısında yazılması mümükün
olmayan bir sıra məqamlar var ki, müvafiq dövlət
strukturlarına bir siqnal olacaq. Ən azı, neçə il
əvvəl "Dənizdə Neft və Qazçıxarma"
İB-nin Maddi-Texniki Təchizat İdarəsində qiymət
şişirdilməsi, ayrı-ayrı adı olub, özü
olmayan qondarma firmaların adına mal-material alıb, pul köçürülməsi
və s. barədə yazdıqlarımızı xatırlayın.
O vaxt məhz bu yazılardan sonra Maliyyə və Vergilər
nazirliklərinin yoxlaması, Respublika Prokurorluğunun istintaq
qrupunun araşdırması oldu. Nəticəni isə elə
indi "Azneft" İB-yə rəhbərlik edən Şahin
İsmayılov da yaxşı bilir. Həmin istintaqda "quyruğu
qapı arasında qalan" və sonradan "sudan quru çıxan"
bir çoxları indi Şahin İsmayılovun çevrəsindədirlər.
Hansı hüquqi əsaslarla, hansı məntiqlə?
Neftin
maya dəyərini şişirdən amil- şəxsi tamahdır,
yoxsa...
Məlum
olur ki, bu gün məsələn, "BP"-nin "Azəri-Çıraq-Günəşli"
yatağından çıxardığı 1 ton neftin (ümumilikdə)
orta maya dəyəri 13 dollara, "Azneft" İB-də hasil
edilən neftin 1 tonunun maya dəyəri isə təəccüblü
də olsa, təxminən 43 dollara başa gəlir. Hətta
elə neft və qazçıxarma idarələri var ki, bu
rəqəm daha yüksəkdir. Məsələn, Şahin
İsmayılovun vaxtilə çalışdığı
"Neft daşları" NQÇİ-də bu göstərici
60 dollar, "Qum adası" NQÇİ-də isə 49-52
dollardır.
İndi
sual olunur: bəs qabaqcıl təcrübə, yeni texnika və
texnologiyaların tətbiqi nə üçün neftin maya
dəyərini aşağı sala bilmir, yaxud azaltmır? Axı
indi dünyanın 10-dan çox ən nüfuzlu dövlətinin
20-dək güclü neft şirkətləri Azərbaycandadır,
1994-cü ildən neft yataqlarımızın istismarı
ilə məşğuldurlar. Bəs nə üçün
onların təcrübəsindən istifadə edilmir?
Bəlkə sərf etmir?
***
Məlum
olur ki, bunun üçün rəhbər işçidə
bir vacib keyfiyyət olmalıdır: dövlətə, xalqın
sərvətinə doğma münasibət!
Kiçik
bir araşdırmamız maraqlı məqamları üzə
çıxartdı. Şahin İsmayılov uzun müddət
"Neft daşları" NQÇİ-də çalışıb.
İdarənin 1997-1999-cu illər üzrə texniki-təşkilatı
tədbirlərinə nəzər salırıq. Məlum olur
ki, bu dövrdə idarədə yeni texnika və texnologiya
tətbiqi ilə bağlı guya neftin hasilatı artıb (?).
Ş.İsmayılov idarədə emal üzrə istehsalat
şöbəsinin rəisi, 1996-cı ilədək baş mühəndisin
müavini, 1996-cı ildən isə baş mühəndis olub
və yeni texnika, texnologiyaların tətbiqi ilə bağlı
bu tədbirlərin tətbiqinə rəhbərlik edib. O və
digər çoxsaylı hazıryeyənlər neftçi
alimlərin (Neft və Kimya İnstitutunun)
səmərələşdirici təkliflərini bu texniki
tədbirlər siyahısına salmaqla həmin illərdə
100 milyonlarla manat mükafat alıblar. Elələri olub ki, ayda
30-40 milyon manata sahib durub (Ş.İsmayılov texniki elmlər
namizədi elmi dərəcəsini də həmin dövrdə
alıb).
Bir
sözlə, gözdən-könüldən uzaq olmuş "Neft
daşları" NQÇİ bir çoxları
üçün hazır qazanc mənbəyinə çevrilib.
Bir
vaxtlar "Dənizneftqazlayihə" İnstitutunun direktoru
olmuş Ələkbər Süleymanov təkcə bir
əmrdə 55 milyon manat mükafat alıb və s. Bəzi
illərdə ARDNŞ üzrə yeni texnika və texnologiyaların
tətbiqinə görə alınan mükafatların həcmi
ildə 10 milyard manatı keçib...
İndi
yəqin sual etmək lap yerinə düşər: Şahin müəllim!
"Neft daşları" NQÇİ-də "tətbiq
edilən" həmin səmərələşdirici
təklifləri, yeni texnika və texnologiyaları niyə indi
tətbiq etmək mümkün deyil ki, neftin də maya
dəyəri aşağı salınsın? Bəlkə ona görə
ki, bunların hamısı kağız üzərində olub?!
"Uptorq"da
"qiymət" əməliyyatı
Bu
gün "Azneft" İB-də neftin maya dəyərinə
təsir edən vacib amillərdən biri də alınan mal
və materialların qiymətinin orta bazar
qiymətlərindən ən azı 8-10 dəfə çox
olmasıdır.
***
Mənbənin
sözlərindən məlum olur ki, sistemdə uzun illər hamının
"Uptorq" kimi tanıdığı Maddi-Texniki Təchizat
İdarəsi "Azneft" İB-də və ARDNŞ-də
ən yaxşı qazanc mənbəyinə çevrilib. Bu gün
dünya bazarında neftin qiymətinin sürətlə artdığı
bir vaxtda "Azneft" İB üzrə neftin maya
dəyərinin şişirdilməsində də məhz "Uptorq"un
"böyük rolu" var. Ən acınacaqlısı budur
ki, hələ də dövlət rəhbərliyi
səviyyəsində bir suala cavab istənilmir: nə
üçün dövlətin iri ticarət-kommersiya təşkilatları
dura-dura, "Uptorq" adi firmalarla müqavilə bağlayaraq
strateji əhəmiyyətli mal və materiallar alır?
Hətta "Azkontrakt" Dövlət Kontrakt Korporasiyası (prezidenti
millət vəkili Miri Qənbərov) Ukrayna və Rusiyadan,
xarici ölkələrdən dövlət xətti ilə
çox ucuz qiymətə borular, texniki avadanlıq alıb-gətirmək
imkanına malikdir. Bəs niyə kiçik firmalar belə bir yükün
altına girirlər? Mənbənin sözlərinə görə,
əslində firmalarla "iş birliyi" bəzi işbazlara
pul köçürüb nağdlaşdırmada və öz
payına (faizinə) sahib durmaqda ən rahat vasitədir.
Hətta bu firmaların bir çoxunun, sadəcə, kağız
üzərində "işlədiyi" də sirr deyil. Yuxarıda
xatırlatdığımız kimi, Respublika Prokurorluğu 2 il
əvvəl belə bir cinayət işini Ağır
Cinayətlərə Dair İşlər Üzrə
Məhkəməyə göndərmişdi və s.
***
Görünür,
Ş.İsmayılov bütün bunların məsuliyyətini
ya hiss etmir, ya da ona bu işdə ürək-dirək
verənlər var. Yoxsa, o, bacısı oğlu Osman İsayevi
"Uptorq"a rəis müavini təyin etməzdi. "Uptorq"da
isə adi bazar qiymətlərindən 8-10 dəfə bahalıqdır.
Məsələn,
-
sintetik dəri gödəkcə (əsasən dəniz neftçiləri
üçün tikilib və arxasına ""Azneft"
İB" yazılıb)- 590 min manat (bazarda 80 min);
-
əlcək- 12.000 manat (bazarda 1500-2000);
-
lampa- 8.000-10.000 manat (bazarda 1250-1500);
-
çəkmə- 180.000-230000 manat (bazarda 40-50 min);
-
oboy- 60.000 manat (1 "rulon") (bazarda 25-30 min);
-
kompressor silindri- 5000 ABŞ dolları (istehsal qiyməti 750-1200
dollar);
-
quyuya su vuran nasos- 40-50 min ABŞ dolları (istehsal qiyməti
5-6 min dollar).
Qeyd
edək ki, qiymətlər cədvəli böyükdür
və sualtı kabellər, eloktrod, borular, növbənöv
armaturlar, metal təbəqələr və s-də oxşar
qiymət şişirdilməsinə məruz qalır. Guman
edirik ki, MTN, Respublika Prokurorluğunun Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə
İdarəsi bu işi araşdırmalıdır. Əməkdaşımızın
iştirakı təmin edilsə (Neftçilərin Hüquqlarını
Müdafiə Komitəsi ilə birgə) lazımi fakt və
sənədləri ortaya qoya bilərik...
"Azneft"də
baş verən korrupsiyada qohumbazlığın rolu
nədən ibarətdir?
Təbii
ki, korrupsiyada qohumbazlığın rolu danılmazdır. Xüsusən
də qohum yerlilərin, kirvələrin.
Çox
təəssüf ki, Şahin İsmayılov
əvvəllər, köhnə vəzifəsində
həmkarlarına həmişə ölkəni bürümüş
məlum yerlibazlıqdan əziyyət çəkdiyini söyləyər,
neft sektorunda, digər sahələrdə məlum iki bölgənin
nümayəndələrinin çoxluq təşkil
etdiyindən gileylənərmiş.
Amma
indi məlum olur ki, o, əksinə, "Azneft"ə baş
direktor təyin edilən gündən birliyi qohum-əqrəba
ilə doldurmaqla məşğuldur. Əsasən də
təmsil olunduğu Qazax rayonundan.
Xatırladaq
ki, hazırda ARDNŞ və "Azneft" İB sistemində
demək olar bütün sturukturlarda mühasibatlıq-
maliyyə işlərinə isə Gürcüstan
əsillilər yerləşdirilib. Bu isə başqa mövzunun
söhbətidir.
***
Beləliklə,
Şahin İsmayılovun "Azneft"ə baş direktor
təyin ediləndən apardığı kadr siyasətinə
diqqət yetirin.
Təbii
ki, bu mövzunu qəzet səhifəsinə çıxarmazdıq.
Lakin görəndə ki, təcrübəli işçilər
məhz digər bölgələrdən olduğundan, Ş.İsmayılova
qohumluğu çatmadığı səbəbindən kütləvi
surətdə işdən çıxarılır,
əksinə, onları təcrübəsi, ali təhsili,
ixtisası uyğun gəlməyənlər əvəz edir,
bax onda susmağı heç də "qızıla
bərabər" tutmaqdan vaz keçdik. Hansı ki, belə
bir kadr siyasəti korrupsiyaya meydan açır və prezident
İ.Əliyevin imzaladığı "Korrupsiya haqqında"
qanuna daban-dabana ziddir, bax onda susmaq daha çətin olur.
***
Beləliklə,
Şahin İsmayılovun kadr siyasəti:
-
Şahid İsmayılov- Ş.İsmayılovun qardaşı,
"Qum adası" NQÇİ-yə rəis müavini
təyin edilib;
-
Osman İsayev- Ş.İsmayılovun bacısıoğlu,
"Uptorq"a rəis müavini təyin edilib;
-
Telman Cəfərov- "Azneft" İB-yə baş mühəndis
qoyulub, Ş.İsmayılovun həmyerlisi;
-
Afiq Əliyev- "28 May" NQÇİ-yə "Azər-Penzoyl"
sexinin rəis müavini olub, "28 May" NQÇİ-yə
rəis qoyulub, Ş.İsmayılovun həmyerlisi;
-
Şöhlət İsmayılov- Ş.İsmayılovun
digər qardaşı, "28 May" NQÇİ-nin
Mərkəzi Mühəndis Texniki Xidmət Şöbəsinin
rəis müavinidir, neçə aydır işə gəlmir.
Məlumata görə, "28 May" NQÇİ-nin məşhur
4 nömrəli platformasında əlavə işə çıxır;
-
Şərif Salmanov- "Azneft" İB-nin baş mühəndisinin
müavini qoyulub. Əvvəllər "Bayıl limanı"
Dəniz Qazma İdarəsində mexanik
("Xəzər-6" qazma qurğusunda) işləyib. Şahin
İsmayılovla kirvədir və həm də həmyerlisidir.
-
İbrahim İsayev, "Azneft" İB-də əsaslı
tikinti şöbəsinin rəisi qoyulub. Əvvəllər
"Neft daşları" NQÇİ-də tikinti üzrə
rəis müavini işləyib. "Azərdənizneftinşaat"
trestinin tikinti-quraşdırma idarələrinin "forma
2"-lərinə əlavə pul yazdırıb-qol çəkməklə
məşhur olub. Şahin İsmayılovun köhnə iş
yoldaşı və həmyerlisi;
-
Eldar Əfəndiyev, "Azneft" İB-nin baş energetiki
qoyulub. "Neft daşları" NQÇİ-də baş
energetik işləyib, sualtı köhnə mis, alüminium
kabellərin çıxarılıb metalloma satılmasına
rəhbərlik edib və s.
***
Bu,
yeni təyinatların bir qismidir.
Hazırda
neftin maya dəyərinə təsir edən vacib
amillərdən digəri isə işə qəbul qadağan
olunsa da, idarələrə kütləvi surətdə
fəhlələrin işə götürülməsidir.
Neftçilərin
Hüquqlarını Müdafiə Komitəsindən aldığımız
məlumata görə, bu, həm də şəxsi qazanc
məqsədlidir. Məsələn, hazırda peşəsi,
təhsili, təcrübəsi uyğun gəlməyən bu işçilərin
birini 2500-4000 dollara götürürlər. İndiyədək
təkcə "28 May" NQÇİ-yə 47 nəfər
fəhlə, "Azərdənizneftinşaat" Trestinə 60
nəfər, "Neft daşları" NQÇİ-yə 23
nəfər, "Qum adası" NQÇİ-yə 17
nəfər, Dalğıc və Xilasetmə İdarəsinə
60 nəfər (təkcə bir sahəyə) və s. işə
götürülüb. Ümumilikdə isə son 2-3 ay
ərzində "Azneft" İB-də 300-dən çox
fəhlə işə götürülüb. Hər bir
fəhlədən işə qəbul zamanı 2500-4000 dollar
arası rüşvət alındığını
nəzərə alsaq, necə bir kadr siyasətinin aparıldığı
məlum olar və bu fəhlələrin böyük
əksəriyyəti isə Şahin İsmayılovun
həmyerliləridir.
Neftçilərin
Hüquqlarını Müdafiə Komitəsindən verilən
məlumata görə, təkcə "Neft daşları"
NQÇİ-də işləyən fəhlələrin 70-80
faizi Şahin İsmayılovun həmkəndliləridir.
"28
May" NQÇİ-nin köhnə platformalarında tenderi
udan türk şirkətinin fəaliyyəti öyrəniləcək
Şahin
İsmayılovun "28 May" NQÇİ-yə
həmyerlisi və bu idarədə kompressor sexinin rəis müavini
olan Afiq Əliyevi rəis qoyması çoxları
üçün təəccüblü olsa da, məqsədin
nədən ibarət olduğunu bəlkə də çox az
adam bildi...
***
İndi
məlum olur ki, "28 May" NQÇİ-nin 4 nömrəli
platforması təzədən işə yarayıb. Burada quyu
təmir edilərək yenidən istismara hazırlanır.
Hətta məlum olur ki, bunun üçün tender də elan
edilib və bir türk şirkəti bu tenderi udub.
Bəs niyə 93 milyon dollarlıq bu
tender barədə məlumatlar gizli saxlanılıb?
Xatırladaq ki, neft gəlirlərinin bölüşdürülməsi
ilə bağlı prezidentin tapşırığından
sonra daxili qayda tətbiq olunub. Qaydaya görə, ARDNŞ üzrə
neftin maya dəyərinə çəkilən xərc çıxıldıqdan
sonra qalan mənfəətin 25 faizi ARDNŞ-ə qalır,
qalan məbləğ isə Neft Fonduna köçürülür...
Görünür, bəzi məmurlar (Prezidentin
gözündən uzaq) qərara gəliblər ki, artıq
qalan və Neft Fonduna ödənilən mənfəətin
məbləğini azaltmaq üçün maya dəyəri
artırmaq vacibdir. Bunun bir yolu da tenderdə uduş əldə
etməklə, köhnə quyulardan bir neçəsini
bərpa etmək adı altında yeni, ağlagəlməz
əməliyyat qurmaqdır. Və işbazlar bu quyunu quruda deyil,
sanki qəsdən dənizdə seçirlər.
Beləliklə, 93 milyon dollarlıq tender elan olunur, vəsait müəyyənləşdirilir,
işə başlanılır...
***
Hazırda 4-5 aylıq məzuniyyətə
çıxanların kütləvi surətdə 4 nömrəli
platformada işə cəlb edilməsi diqqətdən yayına
bilməz. Ayda 800-1000, bəzi hallarda 1300-1500 dollar məvacib
almağın nəyi pisdir. Amma pis olan budur ki, orada faktiki olaraq
nə iş görüldüyünü açıb-ağartmağa
adamın utanmağı gəlir? Axı işi tendersiz-filansız
"28 May" NQÇİ-nin öz fəhlələri görə
bilməzdilərmi?
- Elə isə "Azneft" İB-nin
baş direktoru Şahin İsmayılovun məzuniyyətə
çıxarılmış yaxınları, həmçinin
"28 May" NQÇİ-nin texniki xidmət şöbəsinin
rəis müavini olan digər qardaşının da çalışdığı
4 nömrəli platformada nə baş verir?
- Suraxanıdakı neft yataqlarına
investisiya qoyan əcnəbi "RAFoyl" şirkəti
əslində kimə məxsusdur?
- "Azərdəniznefttikintiinşaat"
trestinin baş mühəndisi Rüfət Səfərov
niyə işsizdir?
- Trestin keçmiş rəisi Rakif
Həsənovu nəyin üstündə işdən çıxarıblar
və indi ondan nə tələb edilir?
- NHMK-nin sədri Mirvari Qəhrəmanlının
Hindistan səfəri nə ilə yadda qaldı?
(Davamı
var)
A.AKİF,
"Neft və Şəffaflıq" Monitorinq qrupunun üzvü