Zaqatalada rüşvətin anatomiyası

Rayonun İcra Hakimiyyətinin başçısı ölkə prezidentinin "Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında" sərəncamından xəbərsizdir

Zaqatalanın ictimaiyyət nümayəndələri korrupsiya ilə mübarizədən daha çox, rayonda rüşvətvermənin artdığını dedilər

(Əvvəli ötən sayda)

...Bəli, Zaqatala rayon İH başçısı Vaqif Rəhimovla söhbətimizdən məlum oldu ki, o, ümumiyyətlə, mərhum prezident Heydər Əliyevin zamanından ta indiyədək korrupsiya ilə bağlı imzalanmış bütün sərəncam və fərmanlardan, qəbul olunmuş qanunlardan bixəbərdir.

***

Elə isə, əgər rayonun İH başçısı tabe olduğu- Prezidentin İcra Aparatının rəhbəri, Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Dövlət Komissiyasının sədri Ramiz Mehdiyevdən bu günədək bu məzmunda tapşırıq almadığını deyirsə, deməli, başqa dövlət orqanlarından hansı tədbirlərin görülməsini ummaq olar ki?!

Biz də ummadıq və Vaqif Rəhimovun məsləhəti ilə rayon prokurorluğuna və polis şöbəsinə baş çəkməyi, sadəcə, borcumuz hesab etdik.

"Dövlət məmurları özləri rüşvət almasınlar, rüşvətxorluğa qarşımübarizələrini istəmirik"

Rayonda söhbət etdiyimiz insanların demək olar hamısı bir sözə hakim kəsilirdi: "Dövlət məmurları özləri rüşvət almasınlar, rüşvətxorluğa qarşı mübarizələrini istəmirik!"

Başqa bir qrup həmsöhbətimiz isə deyirdi: "Zaqatalada korrupsiya və rüşvətxorluğa qarşı mübarizə aparmağın bircə yolu var: məmurların rüşvət mənbəyinin yolu kəsilməlidir!"

Bəs bu qənaətlər hardan qaynaqlanır?

Suala konkret cavab almaq üçün əvvəlcə Zaqatala rayon Prokurorluğuna baş çəkdik. Prokurorun müavini söhbətimizə körpü saldı və mövqeyini qəti bildirdi: "Prokuror Bakıya gedib və bütün suallara yalnız o özü cavab verə bilər!"

***

Bura isə Zaqatala rayon polis şöbəsidir. Növbətçi polis nəfərindən rəisi soruşduq. Məlum oldu ki, "rəis Mehdi Məmmədov ərazidədir". Müavinlərdən biri ilə söhbət etmək, korrupsiya ilə bağlı mövqeyini öyrənmək istəyirik. Məlum oldu ki, müavinlər nahara gedib, nə vaxt qayıdacaqları bəlli deyil...

"Zaqatalada rüşvətin kökünü kəsmək üçün məmurların tamahını kəsmək lazımdır!"

Zaqatala rayon Mədəniyyət Sarayının qarşısında ictimaiyyət nümayəndələri və ziyalılarla görüşürük. Məqsədimizi açıqlayırıq.

Korrupsiyadan danışan kimi gülürlər: "Zaqatalada korrupsiya ilə mübarizədən danışmaq gülməlidir. Çünki..."

Mətləbə keçir və müsahiblərimizi dinləyirik. Özlərini təqdim edirlər: Saleh Sultanov, Müsavat Partiyasının Zaqatala rayon təşkilatının sədriyəm.

- Saleh bəy, prezident İlham Əliyevin hələ 2004-cü ilin sonlarında korrupsiya ilə mübarizə sahəsində bir neçə sərəncamı olub. Və Dövlət Proqramı da qəbul olunub. Zaqatalada korrupsiyaya qarşı mübarizəni necə xarakterizə edərdiniz?

- Zaqatalada korrupsiya və rüşvətxorluqdan danışa bilərəm, amma buna qarşı mübarizədən yox...

- Niyə?

- Korrupsiya haqqında qanun qəbul ediləndən sonra Zaqatalada, yəqin ki, başqa bölgələrdə də müşahidə edə bilərsiniz, korrupsiya halları artıb. Zaqatalada istənilən adamı saxlayıb soruşun, bunun doğru olduğunun şahidi olacaqsınız. Vəzifəyə gəlməkdən tutmuş ta "JEK"dən adi arayış almağadək, hər yerdə rüşvətsiz keçinmək mümkün deyil...

- Konkret misal çəkə bilərsinizmi ki, məsələn, siz özünüz bunun şahidi olmusunuz?

- Bu yaxınlarda Zaqatala rayon Məhkəməsində bir mülki işə baxılırdı. Zərərçəkmiş məhkəmə prosesində qarşılaşdığı hadisəni belə təsvir edirdi: "Biz görmüşük ki, nisyə dəftəri dükanda, bazarda olar, amma Zaqatala rayonunun Əliabad kənd icra nümayəndəliyində nisyə dəftəri var".

Əliabad icra nümayəndəliyində arayış alıb pul verməyənin adı nisyə dəftərinə yazılır

- Bu "nisyə dəftəri"nin mənası nədir?

- Mənası odur ki, kimsə icra nümayəndəsindən arayış alırsa 5-10 min manat verməlidir. Əgər pulun yoxdursa, adını "nisyə dəftəri"nə yazırlar. Pulu verəndən sonra adını "borc siyahısı"ndan silirlər.

Yəni Zaqatalada vəziyyət belədir. Korrupsiya ilə mübarizə isə gözdən pərdə asmaq üçündür. Ramiz Mehdiyevin sədri olduğu Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Dövlət Komissiyasına camaatın heç bir inamı yoxdur. Çünki yerlərdə bu mübarizəni görmürlər...

- Rayon ziyalısı kimi siz özünüz korrupsiyaya qarşı mübarizənin səmərəli yolunu nədə görürsünüz?

- Bilirsiniz, rüşvət- Azərbaycan xalqının, daha doğrusu, məmurların həyat tərzinə çevrilib. Korrupsiya və ya rüşvətxorluğa qarşı məmurların tamahını kəsmək lazımdır. Prezident, lap 100 cürə sərt qanun qəbul eləsin, xeyri yoxdur. Çünki bu qanunun icraçısının əməli və əli əyridirsə, deməli, nəticə olmayacaq. Vəziyyət elə həddə çatıb ki, camaat artıq rüşvətə təbii baxır. Hətta hər hansı dövlət idarəsinə girib bir problemini həll etdirib pul verməsən, yəni pul almasalar, adam özünü çox narahat hiss edər. Çünki rüşvət- problemin həllinin açarıdır! Zaqatalada vəziyyət belədir!

- Bəs siz özünüz necə, heç rüşvət vermisinizmi?

- Verməmişəm...

- Verməmisiniz, yoxsa almayıblar?

- Xeyr, alardılar, sadəcə, verməmişəm...

- Deməli, əslində siz Zaqatalada rüşvətə qarşı mübarizə aparırsınız. O mənada ki, rüşvətin subyekti- alan və verəndirsə, deməli, siz rüşvət verməməklə almağın qarşısını almısınız...

- Bəli, o mənada siz deyəndir. Amma Zaqatalada mənim kimiləri çox azdır. Həm də məmurlar bilirlər ki, bizdən rüşvət alsalar, "səsi" gur çıxar. Ona görə də bəzən hansısa idarəyə işi düşən məni özünə "vəkil" seçir və həmin idarəyə birlikdə gedirik, problem rüşvətsiz həllini tapır.

Zaqatala Qaz İdarəsi rüşvət yuvasıdır

Şaban Hacıyev, təqaüdçü (müəllim):

- Zaqatalada rüşvətdən danışmaq hər gün və ya günaşırı kartof-soğan almaqdan danışmaq kimi adi şeydir.

- Şaban müəllim, siz nə vaxtsa rüşvət vermisinizmi? Yaxud, həyatınızda korrupsiya ilə rastlaşmısınızmı?

- Bəli, olub. Mənim yaşadığım küçəyə qaz çəkirdilər. Başladılar siyahı ilə pul yığmağa. Adını da qoydular "material pulu". Sakinlərin demək olar hamısı tələb olunan pulu verdi. Ümumi xətt çəkilib binaya gətirildi. İndi neçə vaxtdır ki, həmin qazı mənzillərə birləşdirmək üçün əlavə pul istəyirlər. Gah dedilər, "layihə puludur", gah dedilər, "abunə puludur".

- Nə qədər istəyirdilər?

- Ailə başına əlavə 250-300 min manat!

- Siz də verdinizmi?

- Neyləyim? Hamıya qaz gəldi, bizdən başqa. Uşaqları soyuqdan qırmalıydımmı?

- Bəs prezidentin korrupsiya və rüşvətə qarşı sərəncamı var, bundan xəbəriniz vardımı?

- Xəbərim var. Amma mübarizəni mən yox, dövlət idarələri aparmalıdır. Rayon İH, onun başçısı var- Vaqif Rəhimov. Əvvəllər İsmayıllıda uzun illər icra başçısı olub. Oranı yarıdıb, indi də bura göndərilib. İşləsin də.

- Deməli, qazınız gəlir...

- Yox, indi də deyirlər ki, sayğac al. Üstəlik, abunə pulu da verməliyəm. Bir sözlə, evimə qaz gəlməsi üçün ən azı 1 milyon manat tələb olunur. 250-300 min manat vermişəm, qalanını hələ tapıb verə  bilmirəm. Pensiya alan adamam,  neyləyim?

- Harasa şikayət etmisiniz?

- Zaqatala Qaz İstismarı İdarəsinin rəisinə demişəm. Deyirlər ki, yuxarılardan istəyirlər... Mən bilirəm ki, o pullar dövlətə deyil, xüsusi ciblərə gedir. İndi imtina etməkdən başqa yolum yoxdur. Bununla isə problem həll olunmur axı...

Zaqatalada "JEK"də də rüşvətsiz iş həll olunmur

- Şaban müəllim, başqa kimlərə rüşvət vermisiniz?

- Getmişdim "JEK"ə arayış almağa. Divara yazıb yapışdırıblar ki, bir arayışın qiyməti 4 min manatdır! Mən bilirəm ki, belə dövlət rüsumu yoxdur. Bəs niyə alırlar? Gəlin birlikdə gedək ora. Özünüz görəcəksiniz. Məgər polisin, prokurorluğun, İcra Hakimiyyətinin bunlardan xəbəri yoxdur? Bilirlər və buna şəraiti hətta özləri yaradırlar. Bu isə dövlətə, onun prezidentinə hörmətsizlikdir. Çünki onları bu vəzifəyə prezident təyin edib...

- Arayışı nədən ötrü alırdınız?

- Şəxsiyyət vəsiqəsi almaq üçün. Həyat yoldaşımla özümə 8 min manat ödəmişəm. Təsəvvür edin: Zaqatalada 50 min nəfər şəxsiyyət vəsiqəsi alıbsa, hərəsi 4 min manatdan, bu edir 200 milyon manat! Bu, təkcə bir "JEK"də alınan rüşvətdir.

Korrupsiya haqqında qanun ölkədə korrupsiyanın varlığını sübut edir

Firudin İbrahimov, ziyalı:

- Prezident İlham Əliyev sərəncam verib ki, rüşvətə və korrupsiyaya "Yox!" deyilsin. Biz sadə insanlar- rüşvət verənlər "Yox!" deyirik. Ancaq alanlar- məmurlar ki, "Yox!" demirlər, əksinə, "Gətir, ver!" deyirlər.

İndi görürsünüzmü ki, Zaqatalada prezidenti çox istəyənlər kimlərdir, istəməyənlər kimlər?!

- Ümumiyyətlə, Korrupsiya haqqında maarifləndirmə işi necədir, rayonda bununla bağlı təbliğat işi gedirmi, kütləvi tədbirlərin şahidi olmusunuzmu?

- Zaqatalada bu sahədə heç bir maarifləndirmə işi yoxdur. Şüar və plakat da yoxdur. Əslində "Rüşvət almaq olmaz!"- şüarlı plakatın şəhərin mərkəzi yerlərinə, əhalinin çox olduğu yerlərə yapışdırılmasına ehtiyac görmürəm.

- Niyə?

- Mən istərdim ki, belə üç-dörd plakat olsun. Birini İcra Hakimiyyətinin qarşısına, qalanlarını polisin, prokurorluğun və "JEK"in, qaz idarəsinin önündə yapışdırmaq lazımdır. Çünki rüşvəti alan olmasa, camaat dava-qırğınla aparıb onlara pul verəsi deyil!

- Ümumiyyətlə, korrupsiya ilə bağlı məlum sərəncama, Dövlət Proqramına münasibətiniz necədir?

- Münasibətim necə ola bilər? Sağ olsun ki, prezident İlham Əliyev bu sərəncamla Azərbaycanda korrupsiya və rüşvətin mövcud olduğunu rəsmən təsdiqlədi, dövlət səviyyəsində etiraf etdi...

- Siz özünüz nə vaxtsa rüşvət vermisinizmi?

- Bəli, vermişəm. Şəki Regional Pasport Qeydiyyatı İdarəsinə yolu düşən qohumlarım deyir ki, burada rüşvət "qanuniləşib"- verməyəndə, özünü pis hiss edirsən. Ölkədə rüşvət biabırçı vəziyyətə çatdırılıb. Mübarizə aparan isə yoxdur. Ramiz Mehdiyevin adı korrupsiyada çəkilirsə, o, necə korrupsiya ilə mübarizə aparan Dövlət Komissiyasının sədri ola bilər? Rayon icra başçıları isə ona tabedir.

Görürsünüzmü, heç bir rayonda prezidentin sərəncamı yerinə yetirilmir! Çünki "balıq başdan iylənir".

***

Bəli, Zaqatalada ictimaiyyət nümayəndələri ilə söhbətimizdən çox məyus olduq. Korrupsiya və rüşvətə qarşı mübarizə aparmalı olan dövlət məmurları özləri rüşvət almaqla məşğul olursa, bu, prezidentə və dövlətə, onun qanunlarına hörmətsizlikdir!

***

"Qanuna hörmətsizlik olan yerdə isə hər şey "hörmət"ə bağlı olur!"

Bu, atalar sözü deyil, onu Zaqatalada dedilər. Bir də dedilər: "Rüşvətə qarşı mübarizə ona görə yoxdur ki, burada "balıq başdan iylənir!""

Asif MƏRZİLİ,

Bakı-Zaqatala-Bakı

P.S. Yazı "Korrupsiya ilə mübarizə" layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.

Biləsuvarın icra başçısı prezidentə qarşı

Xanhüseyn Kazımlını "zorən deputat" seçdirmək istəyən Adil Məmmədov rayonda qəzetimizin yayımına qadağa qoyub

Sentyabrın 7-də yolüstü dayandığımız Biləsuvar şəhərində qəribə bir faktla rastlaşdıq: 6 sentyabr 2005-ci il tarixli sayımız qəzet köşklərinin heç birində yox idi. Axı necə ola bilərdi ki, köşklərdə mövqeyindən asılı olmayaraq bütün mətbu orqanlar olsun, ancaq "Təzadlar" yox!

Üz tutduq rayondakı "Mətbuatyayımı" şöbəsinə. Qəzet və jurnalların çeşidlənməsi və yayılması ilə məşğul olan Füzuli Məmmədov bildirdi ki, "Təzadlar"ın sözügedən sayı Biləsuvar rayonuna gəlməyib. "Şöbəniz sentyabr ayı üçün "Təzadlar"a sifariş veribmi?"- sorğumuza F.Məmmədov "bəli"- dedi. "Yaxşı, bəs elə isə necə ola bilər ki, sifariş verdiyiniz bütün qəzetlər rayona göndərilsin, yalnız "Təzadlar" yaddan çıxsın?" F.Məmmədov cavab verdi ki, yəqin qəzet dərc olunmayıb.

Uzun mübahisədən sonra F.Məmmədov bir dəstə qəzeti qoltuğuna vurub Biləsuvar rayon İcra Hakimiyyətinə yollanarkən, bildirdi ki, "Sizin xatirinizə qayıdıb bir nüsxə verə bilərəm". Lakin o, bir daha geri qayıtmadı.

"Mətbuatyayımı" şöbəsinin digər bir işçisi isə dedi ki, ""Təzadlar"ın həmin sayında Biləsuvarla bağlı yazı dərc olunduğu üçün icra başçısı Adil Məmmədov göstəriş verib ki, qəzet köşklərə paylanmasın".

Əhsən belə "kiçik padşah"larımıza! Doğrusu, gözləmirdik! Rayon sakinlərinin mətbuatı izləmək haqqını da əllərindən almaq onlara həqarətdən başqa bir şey deyil.

Sözügedən sayımızdan xəbərsiz qalan biləsuvarlı oxucularımız! Məlumatınız olsun ki, "Təzadlar"ın həmin sayında "Biləsuvarda gərginlik partlayışa çevrilə bilər" sərlövhəli yazı dərc edilmişdi. Rayonun 300 sakininin imzası ilə təsdiq edilmiş və prezident cənab İlham Əliyevə və bir sıra səlahiyyətli dövlət məmurlarına ünvanlanmış müraciət qəzetimizdə yer almışdı. Onlar 5 il öncə Biləsuvardan deputat seçilmiş və yenə də bu arzu ilə yaşayan Xanhüseyn Kazımlıya öz kəskin etirazlarını bildirmişdilər. Çünki Xanhüseyn müəllim millət vəkili kimi biləsuvarlıların etimadını doğrultmadı.

O da vurğulanmışdı ki, rayon sakinləri müraciətlərinə baxılmayacağı təqdirdə, daha ciddi addımlar atmaq məcburiyyətində qalacaqlar. Baxmayaraq ki, Biləsuvar rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Adil Məmmədov X.Kazımlını bütün gücü ilə müdafiə edir, sakinlər isə öz sözlərindən dönməyəcəklərini qəti bəyan edirlər.

Eyni zamanda, rayon sakinlərini hiddətləndirən odur ki, A.Məmmədov hətta prezidentin 11 may 2005-ci il tarixli sərəncamına məhəl qoymur, "kiçik padşah" rayonu özü istədiyi kimi idarə edir. Təəssüf doğuran budur ki, bütün həqiqətləri bilən idarə və müəssisə rəhbərləri A.Məmmədovun qorxusundan X.Kazımlı üçün aldıqları tapşırığı mütləq həyata keçirməlidirlər. Əks halda, vəzifə ilə yanaşı, çox şeylərdən məhrum olacaqlarını yaxşı bilirlər. Kimlərdir bu zavallılar?

Misal üçün, "Biləsuvar-pambıq" Açıq Tipli Səhmdar Cəmiyyətinin sədri Qulam Əliyev. Bu şəxs X.Kazımlının vəkili olmaqla bərabər, həm də zor vasitəsidir. ATSC ilə bağlı adamlar və onların qohum-əqrəbaları 6 noyabrda mütləq Xanhüseyn müəllimi dəstəkləməlidir, yoxsa onlarla pambıq istehsalı ilə bağlı heç bir müqavilə imzalanmayacaq. Bu isə əliqabarlı biləsuvarlılar üçün əsl faciədir. Çünki çörəkləri torpaqdan çıxan bu zəhmətkeş insanlar yalnız əkdikləri pambığın hesabına yaşayırlar.

Sakinlərin sözlərinə görə, Biləsuvar rayon Maliyyə Şöbəsinin müdiri Məhəmməd Məmmədov isə büdcədən maliyyələşən bütün idarə və müəssisələrə tapşırıb ki, Xanhüseyn müəllimin yenidən deputat olması üçün bütün vasitələrə əl atılmalıdır. Biləsuvar rayon İH başçısının yerlərdəki nümayəndələri də bu təbliğat-təşviqat kampaniyasına fəal qoşulublar: hər bir nümayəndə təmsil etdiyi ərazidən ən azı yüz ailəni icra başçısı A.Məmmədovun "adamına" səs verməyi yəqinləşdirməlidir.

Bəs parlament seçkilərinə hazırlaşan Biləsuvar sakinləri nə fikirləşirlər?

Rayonun Zəhmətabad kənd sakini Vaqif Abdullayev:

- Ötən parlament seçkisində bizə təzyiqlər edilərək, Xanhüseyn Kazımlını deputat seçdilər. Düzü, ondan belə münasibət gözləmirdik. Bu gün heç bir biləsuvarlı deyə bilməz ki, X.Kazımlı bizə nə vaxtsa dəstək olub. Nə rayonun iqtisadi həyatında, nə də sosial problemlərin həllində.

Rayonu idarə edən məmurların heç biri biləsuvarlı deyil. Öz səsimizlə bir biləsuvarlı deputat seçmək məgər bizə yasaqdır? Rayonda sözümüzü deyə bilən bir kişi yoxdur? Bu dəfə "zorən deputat" seçkisi olmayacaq. Lazım gəlsə, paytaxta yürüş edəcəyik.

X.Kazımlı deputat statusundan ancaq öz mənafeyi üçün istifadə edib. Keçən dəfə üzümüzə dedi ki, "istəyirsiniz mənə səs verin, ya verməyin, onsuz da mən bu rayondan deputat olacağam". Oldu da, ancaq özü üçün. Onun Biləsuvarla İmişli rayonunun sərhədində 450 hektar torpaq sahəsi var. Orda böyük heyvandarlıq təsərrüfatı yaradıb, pambıq, taxıl əkdirir. Həmin təsərrüfatı yaxın adamının adına rəsmiləşdirib. Deputatlıq bunun üçündürmü?

***

Əsgərabad kənd sakini Hamən Kərimov bildirdi ki, X.Kazımlı deputat kimi heç vaxt xalqın içində olmayıb:

- Rayon işıqsız, qazsız qalanda heç kimin qapısını açıb quruca təsəlli belə verməyib. Bir neçə rayon tədbirində iştirak etməklə vəzifəsini bitmiş hesab edən belə deputat bizə lazım deyil. Hərdən bir üzünü də görə bilmirik ki, barı heç olmasa ürəyimizi boşaldaq. Ancaq seçkiqabağı platformasında nələr yoxdur?! Biz zəhmətkeş adamlarıq. Bizim istəyimiz də özümüz kimi sadədir: prezidentimizdən xahişimiz budur ki, dağa-daşa düşmək istəmirik.

***

Daha bir biləsuvarlı fikrini belə bildirdi:

- Adım Ağasəfər, soyadım Talıbovdur. Xahiş edirəm, dediyim kimi də yazın. Qardaş, bu deputatı olmaz ki, özümüz seçək? Axı gecə-gündüz televiziya, qəzet, kitab "demokratiya" deyir. Elə biz də onu deyirik də. Qoysunlar bir yerli adamı seçək ki, dara düşəndə heç olmasa yaxası əlimizə keçsin, Vallah, mən Xanhüseyn Kazımlını yalnız televizorda görmüşəm. İndi də rayonun başçısı möhkəm-möhkəm tapşırıb ki, bu dəfə də qutudan mütləq Xanhüseyn müəllim çıxmalıdır.

Rayon mərkəzində, kəndlərdə "onbaşı"lar, "yüzbaşı"lar aşağıdan-yuxarıya bir-birinə hesabat verməklə yenidən indiki deputatın mandatını təzələmək istəyirlər. Ancaq "bu xına o xınadan deyil". Tanıdığımız bir adamı deputat seçəcəyik. Elə prezidentimiz də buna görə 4-5 ay əvvəl göstəriş verib.

***

Ölkənin həssaslıqla izlədiyi parlament seçkiləri yaxınlaşır. 75 min əhalisi olan Biləsuvar rayonunda isə seçki ilə bağlı böyük narahatlıq hökm sürür. Rayon sakinləri istəmədikləri deputatla vidalaşmaq istəyirlər. Bunu isə nə həmin deputat, nə də icra başçısı Adil Məmmədov qəbul edir. Deyəsən, onların məqsədi rayon əhalisini küçələrə töküb dövlətə qarşı yönəltməkdir!

Səxavət MUSAOĞLU, Bakı-Biləsuvar-Bakı