Hökumət inflyasiyanın qarşısını necə alır?

Bu ilin əvvəllərində inflyasiya 2005-ci il üçün proqnozlaşdırılan səviyyəni aşaraq 7,6 faizə qalxandan sonra ölkədə istər ictimai müzakirələrdə, istərsə də rəsmi səviyyədə bu prosesin qarşısının alınması yolları axtarılmağa başlanıldı. Mayın 31-də prezident İlham Əliyev "Azərbaycan Respublikasında antiinflyasiya tədbirlərinin gücləndirilməsi haqqında" fərman imzaladı.

O vaxtdan 3 ay keçir. Bu müddətdə hökumətin antiinflyasiya tədbirlərini gücləndirmək məqsədilə atdığı addımların real nəticələri nədən ibarətdir? Prezidentin fərmanı inflyasiya gözləntilərinin qarşısının alınmasında nə kimi rol oynayıb?

Bu məqsədlə Müsavat Partiyasi İqtisadiyyat Komissiyasının sədri Qubad İbadoğluna müraciət etdik.

Qubad İbadoğlu: "İqtisadiyyatın indiki perspektiv gözləntilərinin təhlili göstərir ki, inflyasiya ilə bağlı proqnozlar nəinki bu payız, hətta orta müddətli bir dövrdə də aktual olacaq. "Antiinflyasiya tədbirlərinə nə qədər üstünlük versək də, iki rəqəmli inflyasiya Azərbaycan hökuməti və Milli Bankın qarşısında mürəkkəb məsələlərdən biri kimi qalır. Bunu şərtləndirən amillər isə həm ölkə iqtisadiyyatının mövcud xarakteri, həm də dünya iqtisadiyyatı ilə əlaqədardır".

Q.İbadoğlunun sözlərinə görə, neft gəlirlərinin, xarici investisiyaların artması istər-istəməz inflyasiya yaradır. Valyuta gəldikcə Mərkəzi Bank milli valyutanı bahalaşdırmağa məcbur olur. Bu bir tərəfdən antiinflyasiya xarakteri daşısa da, digər tərəfdən manatın bahalaşması qeyri-neft sektorunda ixrac potensialının zəifləməsinə gətirib çıxarır, ölkə iqtisadiyyatının beynəlxalq miqyasda rəqabət imkanlarını aşağı salır. Nəticədə hökumət üçün əlavə problemlər yaranır. Belə olan tədbirdə hökumət başlayır milli valyutanın bahalaşması tempini aşağı salmağa.

Q.İbadoğlu manatın bahalaşmasının qarşısını almaq üçün aparılan əməliyyatları üç qrupa bölür.

Birincisi, açıq bazar əməliyyatlarıdır.

Mərkəzi bank öz istiqraz vərəqələrini satışa çıxarır. Dövriyyədə olan manat kütləsini götürür və milli valyutanın gəlirliyini artırmaqla insanları manatın alınmasına cəlb etmək üçün onun faizini yüksəldir: "Amma faiz dərəcəsinin yüksək olması uçot dərəcəsinin də yüksəlməsinə gətirib çıxarır, bu da kredit bazarında bahalaşma yaradır".

İkincisi, istiqamət məcburi ehtiyat normaları ilə bağlıdır: "Bu istiqamət seçilsə, onda Milli Bank məcburi ehtiyat normalarını qaldırmaqla bankların kapitallaşma səviyyəsinin yüksəlməsinə nail olmağa çalışacaq ki, banklar rəqabətə dözə bilsin və bu əməliyyatlar inflyasiyanın qarşısını almağa yönəlsin".

Üçüncü qrup əməliyyatlar isə dövlət depozitlərinin idarə olunması istiqamətindədir. Bura neftdən gələn vəsaitlər aiddir: "Lakin həmin vəsaitlər təkcə ölkəyə daxil edilmir, həm də ölkədən çıxarılır. Və o vəsaitlər ölkə bazarında yox, kənardan idarə olunur".

Manatın bahalaşması prosesinin Azərbaycanda yerli istehsalı aşağı salmasına, idxalı isə gücləndirməsinə dair faktları sadalayan, bu ilin 5 ayının nəticələrinə görə, ölkəmizdə idxalın 144,5 faiz bahalaşdığını, deməli, ölkə bazarına bahalı malların idxal edildiyini və bahalı mallarla bərabər bir növ inflyasiyanın da idxal olunduğunu söyləyən Qubad İbadoğlu bildirir ki, hazırda mövcud kursdan irəli gələrək maliyyə sektorunda çox mürəkkəb vəziyyət yaranıb. Milli Bank çətin labirintə düşüb: "Belə bir fikir formalaşa bilər ki, Milli Bank manatın bahalaşmasına rəvac vermir və qeyri-neft sektorunun inkişaf potensialını aşağı salır. Əslində, Milli Bankın başqa çıxış yolu yoxdur. Çünki manatın, idxal mallarının bahalaşması aparılan neft siyasətinin nəticəsidir. Bu, son nəticədə "Hollandiya xəstəliyi"nin simptomlarının yaranmasına gətirib çıxaracaq".

Q.İbadoğlunun fikrincə vəziyyətin bu cür alınmasına səbəb inhisardır, məhsulları Azərbaycana bir şirkət gətirəndə belə vəziyyət yaranır. Bir neçə şirkət öz aralarında qiymət siyasətini razılaşdırır, bazar yenidən bölüşdürülür və yeni qiymətləri bahalaşdıran süni amillər aradan qalxmır.

Oğuz ƏZİZ

İnhisarçılar həbs oluna bilər

Əgər hökumət onların adını və əməlini rəsmiləşdirə bilsə...

İqtisadi İnkişaf Nazirliyi ilə Dövlət Statistika Komitəsinin idxalla bağlı keçirdiyi monitorinq məlum etdi ki, ölkədə inhisarçılıq var.

Bəs bu inhisarçılığı kim yaradır? Onun başında duran kimdir?

İndi ölkədə bu sahədə rəhbərlik edənlərin kimliyini və ya onların əməllərini hamı bilir. Lakin bilmək hələ hər şey demək deyil.

***

Yəqin ki, adi taksi sürücüsü inhisarçılığı yaradan o bəstəboy-general məmuru yaxşı tanıyırsa, deməli, Artur müəllim baş nazir kimi onu lap yaxşı tanımalıdır. Elə prezident İlham Əliyev də.

Bəs həmin o bəstəboy inhisarçının adını niyə çəkən yoxdur?

İnhisarçıların cinayət əməlləri CM-də açıqca göstərib

Mərhum prezident Heydər Əliyevin 28 sentyabr 2002-ci il tarixli fərmanı ilə sahibkarlığın inkişafına müdaxilələrin qarşısını alan tədbirlər görüldü. Bununla bağlı o vaxt CM-nin bəzi maddələri üzrə istintaq hərəkətləri hüquq-mühafizə orqanlarından alınaraq Vergilər Nazirliyinə verildi.

Məsələn, fərmanın 13-cü bəndində göstərilir:

"...Azərbaycan Respublikası CM-nin 199-cu (İnhisarçılıq hərəkətləri və rəqabəti məhdudlaşdırma) maddəsində göstərilən cinayətlərin əlamətləri aşkar olunduqda göstərilən işlər üzrə ibtidai istintaq Vergilər Nazirliyi tərəfindən aparılır".

Beləliklə, ölkəmizdə inhisarçılar da məlum, onların cinayət əməlinin göstərici olan Cinayət Məcəlləsinin maddəsi və istintaqı aparacaq nazirlik də. Məlum olmayan isə budur ki, bəs ortada hərəkət niyə yoxdur?

M.ƏLƏSGƏR

Cəzaçəkmə Müəssisəsində heroin dövriyyəsi

Jurnalist Şövqi Vaqifoğlu 6 saylı Cəzaçəkmə Müəssisəsində heroin dövriyyəsi olduğunu iddia edib

"Hazırda 6 saylı Cəzaçəkmə Müəssisəsində saxlanılan jurnalist Şövqi Vaqifoğlunun  həyatı təhlükədədir".

Bu məlumat APA-ya Ş.Vaqifoğlunun Hüquqlarını Müdafiə Komitəsindən daxil olub.

Müdafiə Komitəsi bildirib ki, jurnalistin cəzaçəkmə müəssisəsində heroin dövriyyəsinin təşkilatçılarının izinə düşməsi və onları ifşa edən müraciətlər hazırlaması müəssisənin rəisi, ədliyyə polis polkovniki Elmar Əlişirovun narahatçılığına səbəb olub. Jurnalist MK-nın onunla görüşən üzvlərinə bildirib ki, ona mütəmadi təzyiq edilir.

Ş.Vaqifoğlu bildirib ki, narkotik maddələr müəssisəyə buranın işçiləri tərəfindən gətirilir və yayılır. Onun sözlərinə görə, müəssisənin işçiləri özlərinə yaxın dustaqlar vasitəsilə narkotiki kolonda yayır, amma bunu başqa dustaqlara aid edərək, onları karserə salır, başqa müəssisəyə köçürür, guya narkotikə qarşı mübarizə apardıqlarını deyirlər. S.Vaqifoğlu bildirib ki, ona bu barədə danışmamaq və məlumat verməmək barədə xəbərdarlıqlar olunub. Ş.Vaqifoğlu onunla bağlı baş verə biləcək istənilən bədbəxt hadisənin məsuliyyətini təkcə Elmar Əlişirov yox, əvvəllər saxlanıldığı 2 saylı CM-nin rəisi İsa Kazımov, 6 saylı kolonun sabiq rəisi Mahir Əliyev, MQİBİ-nin Müalicə Müəssisəsinin rəis müavini Kazım Abdullayev də daşıyacaq.

Jurnalist bildirib ki, bu günlərdə 6 saylı CM-də dəstə rəisi vəzifəsində çalışan, ədliyyə polis mayoru Əli adlı zabit də ona fiziki zor tətbiq edib. Bundan sonra Ş.Vaqifoğlu milli təhlükəsizlik naziri Eldar Mahmudov, Ombudsman Elmira Süleymanova, ədliyyə naziri Fikrət Məmmədov, Mətbuat Şurasının sədri Əflatun  Amaşova müraciət edib.

Məhkəmə Qərarlarının İcrası Baş İdarəsinin qərargah rəisi Musa Hümbətov açıqlamasında hansısa məhkumun CM-də narkotika dövriyyəsi ilə bağlı məlumatı aidiyyəti orqanlara verməsinin vacibliyini vurğulayıb.  Onun sözlərinə görə, bu məsələ ilə bağlı araşdırılma aparılmadan şərh vermək düzgün deyil: "Bəzən elə olur ki, məhkumun barəsində tədbir görüləcəyi barədə xəbərdar olur və şantaja keçir. Buna görə də faktların araşdırılmasına ehtiyac var".

M. Hümbətov onu da qeyd edib ki, 6 saylı CM-də son vaxtlar həqiqətən də bir neçə nəfərdən narkotik maddə tapılıb: "Rəhbərlik bu məsələ ilə mübarizə aparır və problemi tam həll etməyə çalışır. Rəisi bu işdə günahlandırmaq məntiqsizlikdir".

"Mən Şövqü Vaqifoğlu ilə cəmi iki dəfə görüşmüşəm. Ona təzyiq göstərməyim barədə deyilənlər tam cəfəngiyatdır".

Bunu APA-ya  6 saylı Cəzaçəkmə Müəssisəsinin (CM) rəisi Elmar Əlişirov deyib. Rəis bildirib ki, Ş. Vaqifoğlunun işi-gücü məktub yazmaqdır: "Əgər belə fakt varsa, onda məktub yazmaq yox, barəmdə cinayət işi başlamaq lazımdır. Bu sözlərin heç bir əsası yoxdur".

E. Əlişirov deyib ki, son vaxtlar CM-dəki bəzi məhkumlardan narkotik maddələr aşkarlanıb və onlar barədə cinayət işi qaldırılıb. Rəis həbsxana işçilərinin bu işlərdə əlinin olmadığını bildirib.

Hakimiyyət qərbin təkliflərini hələ də tam həyata keçirməyib

ATƏT sədri Dmitri Rupel: "Hakimiyyət beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən söylənilmiş təkliflərin müəyyən qismini yerinə yetirib"

ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri, Sloveniyanın xarici işlər naziri Dmitri Rupel bu gün səhər saat 4.00-da Bakıya gəlib. Elə bu gün XİN-də onun və Azərbaycan xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovun qısa brifinqi keçirilib (APA).

Elmar Məmmədyarov bildirib ki, ATƏT sədrinin il ərzində Bakıya iki dəfə səfər etməsini bu təşkilatın Azərbaycana artan marağının sübutudur. Dmitri Rupelə Ermənistan-Azərbaycan danışıqları barədə məlumat verdiyini deyən E. Məmmədyarov ATƏT-in bu prosesə mümkün dəstəyi ilə bağlı müzakirə apardıqlarını, eləcə də Azərbaycan-Sloveniya ikitərəfli əlaqələri barədə danışıldığını deyib.

Dmitri Rupel isə Bakıda QHT, müxalifət nümayəndələri ilə görüşdüyünü, nazir Elmar Məmmədyarov, və prezident İlham Əliyev və Dağlıq Qarabağın Azərbaycan icmasının rəhbəri Nizami Bəhmənovla görüşdüyünü deyib: "Mənim apadığım danışıqlarda əsas mövzu Dağlıq Qarabağ probleminin həlli, Milli Məclisə seçkilər və Sloveniya-Azərbaycan ikitərəfli münasibətlərinin inkişafı olub".

O,  prezident İlham Əliyevin Sloveniyaya səfər edəcəyinə ümidvar olduğunu da deyib.

Dmitri Rupel Dağlıq Qarabağ konfliktinin nizamlanmasına dair aparılan danışıqlar barədə müsbət fikirdə olduğunu söyləyib: "Danışıqlar davam etdikcə mövqelər yaxınlaşmalıdır".

ATƏT sədri Azərbaycan hökumətinə ATƏT-in seçkilərə marağını dəstəklədiyinə görə, minnətdarlıq bildirib, təmsil etdiyi qurumun müşahidə missiyasının üzərinə böyük məsuliyyət düşdüyünü söyləyib. Seçkiqabağı vəziyyətə qiymət verərək o, hakimiyyətin seçki sahəsində atdığı addımları yüksək qiymətləndirib, beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən söylənilmiş təkliflərin müəyyən qisminin yerinə yetirildiyini, noyabra kimi digərlərinin də yerinə yetiriləcəyinə ümid etdiyini deyib. Seçkilərlə bağlı onu narahat edən məsələnin isə hələ də  seçki siyahılarının hazır olmamasıdır. O, seçkilərə kimi düzgün siyahılar tərtib olunacağına da inandığını deyib.

XİN başçısı Elmar Məmmədyarov Azərbaycan və Ermənistan prezidentlərinin Kazan görüşünü uğursuz adlandırılmasına etiraz edib, görüşdə tərəflərin danışıqları davam etdirib, nəticə ilə bağlı həmsədrlərə məruzə etmələri barədə razılığa gəlinib. Bundan sonra yeni danışıqların keçirilməsi gündəmə gələcək.